Delen geeft meer

De kracht van ontmoeting

Oog in oog staan we. Een groep dansende vrouwen op het platteland van Burundi en ik. Zij in kleurige kleding en ik met mijn gekleurde westerse blik. De vrouwen zijn samen een kleinschalige onderneming begonnen. De een heeft creatieve ideeën, de ander is goed in boekhouden, de volgende deelt haar praktische oplossingen. Tot mijn verbazing hebben ze ook een gezamenlijke spaarpot om geld achter de hand te hebben voor onverwachte kosten en investeringen in hun bedrijfje.

De ontmoeting met deze Burundese vrouwen heeft mij veranderd. De theorie ‘iedereen heeft talenten’, die ik goed kende vanuit het Nederlandse jargon, zag ik daar werkelijkheid worden. De theorie werd een ervaring. Een ervaring die ook verontwaardiging met zich meebrengt. Ik ben verontwaardigd als talenten door systemen, door omstandigheden en door posities waarin mensen verkeren, niet worden gezien. Dat is onrechtvaardig.

Twintig jaar heb ik gewerkt in de sociale sector in Nederland. Het is onlogisch, maar het is me steeds duidelijker geworden dat niet alleen de woningmarkt, het onderwijs en de gezondheidszorg ongelijkheid in stand houden, het sociaal beleid doet dat ook. We spreken over ‘de kwetsbaren’, ‘achterstandswijken’, ‘moeilijk bereikbare groepen’ en ‘die mensen’. Deze stigma’s zetten mensen op achterstand. Ook hebben we de sociaal sector verknipt in heel veel loketten en telefoonnummers. (Wie zijn er eigenlijk moeilijk bereikbaar?). Ontmoetingen tussen sociaal werkers en de mensen om wie het hen gaat, zijn fragmentarisch geworden. De financiering is idem dito: probleemgestuurd en op stukjes van het individu gericht.

Opnieuw naar Afrika

Met een groep van sociaal werkers en thuisloze jongeren, zijn we opnieuw naar Afrika gereisd. Om te ontmoeten en te leren. Leren van elkaar en van de groepen vrouwen die vanuit hun gezamenlijke kracht hun zelfrespect terugvinden en vooruit komen. Een meereizende jongere vertelde hoe kwetsend het is om ‘kwetsbare jongere’ te worden genoemd. Hijzelf zegt ‘jongeren met een bewogen achtergrond’. Deelnemers aan de reis vertellen me dat ze nog elke dag terugdenken aan de ontmoetingen die ze daar hebben gehad.

Ontmoeting over de kloof heen

Wat moet er gebeuren om de toenemende ongelijkheid tussen arm en rijk in Nederland het hoofd te bieden? Een van de sleutels is ontmoetingen van mens tot mens. Het zoeken van verbinding en het bouwen van relaties over de kloof heen. Onrecht krijgt zo een gezicht. Obstakels in systemen worden invoelbaar. Verontwaardiging over kansenongelijkheid neemt toe. Verbazing over verborgen talenten en onbenut potentieel groeit. En dan voel ik de urgentie en kom ik in beweging, zo kan het niet langer.

Daarom trek ik op met mensen die minder kansen hebben gekregen dan ik, of domweg meer pech hebben gehad. Ik wil met hen in contact komen en in contact blijven. Ik wil in hun aanwezigheid zijn en me door hen laten beïnvloeden. Ik ga met hen meedoen, en zo ontdek ik wat hun ambities zijn en hoe hun talenten tot bloei kunnen komen. Dat geeft plezier en voldoening. Eenvoudig eigenlijk, hoe verandering begint. In Afrika weten ze dat allang.